پارکور (به فرانسوی: Parkour) یا هنر جابجایی (به فرانسوی: L'art du déplacement) یا شهرنوردی به پیشنهاد گروه "رها" یک راه نوین برای تعامل با محیط اطراف فقط با استفاده از توانایی‌های انسان است.
داوید بل، بنیان‌گذار پارکور در فرانسه می‌گوید: جنبهٔ فیزیکی پارکور، غلبه‌کردن بر تمامی موانع پیش روست، درست مانند اینکه در شرایط اضطراری گیر کرده باشید. پارکور فقط صرف حرکات نیست، بلکه مجموعه‌ای هدفمند و دارای فلسفهٔ خاص خویش است.
پس هدف پارکور، رسیدن به مقصد با استفاده از کاراترین، روان‌ترین و مستقیم‌ترین مسیر و مناسب‌ترین حرکات است که می‌تواند شامل دویدن، پریدن، بالا رفتن و خزیدن باشد. «کارایی» یکی از مهم ترین مشخصه‌های پارکور است، و به این معنی است که لازم نیست حرکات سریع‌ترین باشند، بلکه باید مستقیم‌ترین و با صرف انرژی کمتری انجام شوند و همچنین مانع آسیب دیدگی دراز مدت یا کوتاه مدت شوند.
به کسانی که از اصول پارکور در زندگی خود بهره می‌برند «تراسور» گفته می‌شود.
تاریخچه ی پارکور
پارکور از زمانی که انسان نیاز به شکار کردن و شکار نشدن داشته، وجود داشته است.
انسان‌ها به طور طبیعی گستره‌ای قابل توجه از حرکات و حالات ممکن را برای گذشتن
از موانع به وجود می‌آورد. از آن گذشته، کودکان به سهولت و بصورت بدیع و با نشاط
حرکت می‌کنند، ولی ما هنگامی که شروع به حرکت آگاهانه می‌کنیم، آن ویژگی را از
دست می‌دهیم. افراد زیادی در طول تاریخ بر روی حرکت انسان و بهبود آن کار کرده‌اند.
جورج هبرت اولین شخصی بود که در مورد پارکور مطالبی را بیان نمود .
او یک افسر نیروی دریایی فرانسه و ساکن سنت پیر در مارتینیک بود(جزیره ای در کارائیب )
در سال ۱۹۰۲ در آن شهر آتشفشان مصیبت باری رخ داد و ژرژ عملیات نجاتی را ترتیب داد
که جان صدها نفر را نجات داد . این تجربه تاثیرات چشمگیری بر ایشان گذاشت و باور وی
را به اینکه مهارت های ورزشی باید با ازخودگذشتگی و شجاعت ترکیب شوند افزایش داد
. شعار ژرژ به معنی قوی شوید تا مفید باشید است . بعد ها ژرژ به عنوان یک مربی خصوصی
در دانشگاه فرانسه شروع به کار کرد و اصول کار او یعنی روش طبیعی بود که اصولا راه هایی
برای جابه جایی در محیط بودند . اصطلاح پاکور برای اولین بار توسط سربازان فرانسوی ،
در ویتنام برای تمرینات عبور از موانع به کار برده شد. ریموند بلپ که یکی از این سربازان بود ،
همه چیز را در مورد آنها به پسر جوان خود یعنی دیوید بل گفته بود . دیوید ۱۴ سال اول
زندگی اش را در فرانسه گذراند . او مهارتهایی در زمینه ی ژیمناستیک ، هنرهای رزمی
و ورزشهای مرتبط کسب کرد و از آنجایی که همیشه مانند پدرش به شجاعت و قهرمان
بودن علاقه داشت تلاش کرد که به عنوان یک مامور آتش نشانی انجام وظیفه کند .
اما به علت مصدومیت مچ دستش ناچار به کناره گیری شد . بعد از اینکه مچ دست
او بهبود یافت ، به ارتش فرانسه ملحق شد . ولی به علت مخالفت هایی که با
سختگیری رژیم داشت از ارتش خارج شد و این بار سعی کرد که توانایی غلبه
بر موانع را در زندگی به کار گیرد . دیوید بل یکی از ۳ نفری بود که به طور جدی شروع
به تمرینات پارکور کرد . دو نفر دیگر یان هنوترا و دیوید مالگوگن بودند . مالگوگن زیاد با آنها نماند
و در آخر دیوید بل و یان اولین گروه پارکور را با نام یاماکاسی ( Yamakasi )
در سال (1376ه.ش)۱۹۹۷ تشکیل دادند و بر هنر جابه جایی تمرکز کردن .
این نام یاماکاسی از زبان لینگالا کنگو ، و به معنی روح قوی ، بدن قوی ،
مرد قوی و استقامت است . بعد از مدتی اختلاف نظر بین بل و سباستین فوکان منجر
به جدایی این دو شد و سباستین که بر این عقیده بود که رسیدن از نقطه ی A به
نقطه ی B باید با حرکت یا حالت زیبایی همراه باشد ، سبک جدیدی به نام دوی آزاد
را بنیان گذاری کرد . سپس دیوید بل گروه یاماکاسی را ترک کرد و کم کم پیشرفتهای
چشم گیری در پارکور به وجود آمد .تا آنجایی که امروزه پارکور به تمام نقاط جهان
منتشر شده ونسبت به سنش پیشرفت زیادی داشته است. در مورد پارکور چندین فیلم
نیز تولید شده است که بیشتر آنها ساخت فرانسه است و مهمترین آنها فیلم های
بلوک 13 می باشند.نقش اول این فیلم ها همان دیوید بل است که با بازی زیبایش
هیجان زیادی به فیلم بخشیده و باعث جذب افراد زیادی به این رشته شد. به کسانی
که از اصول پارکور در زندگی خود بهره می‌برند «تراسور» گفته می‌شود.
پارکور در ایران
اولین نشانه از حضور پارکور به صورت حرفه‌ای در ایران، حضور امیرحسین ایمانی و کوشا
فتحی‌نژاد در مستند سال ۲۰۰۳ لندن بپر بود. هدف این فیلم نشان دادن گسترش پارکور
در دنیا بود، برای همین منظور از گروه‌های مطرح و فعال پارکور در دنیا تقاضای همکاری
نمودند و گروه رها نیز در این پروژه همکاری کرد. با گسترده شدن پارکور در ایران و احساس
نیاز به آموزش حرفه‌ای تر، امیرحسین ایمانی در تابستان سال ۲۰۰۴ برای آموزش دیدن زیر
نظر یکی از موفق ترین گروه‌های پارکور دنیا به لندن رفت. و سایت www.urbanfreeflow.ir
از تاریخ ۱۶ نوامبر ۲۰۰۴ با اجازه آن گروه شروع به کار کرد. در پاییز همان سال بود که این
گروه به رها تغییر نام داد و اولین دوره کلاس‌های پارکور با هدف انتقال تجربه‌هایشان در
مجتمع ورزشی شهید چمران (بولینگ عبدو) برگزار کردند و وبگاه www.parkour.ir نیز شروع
به کار کرد.توجه رسانه‌ها با اجرای نقش دو نفر از اعضای گروه رها (احسان دادفر و آرمان خاشعی)
در کلیپی به نام کبوتر (تابستان ۱۳۸۴) ، تولید فیلمی کوتاه برای جشنواره پلیس ،
مصاحبه با نشریات مختلف (مانند ۴۰چراغ و شرکت در نمایشگاه بین المللی ورزش
۲۰۰۸ ... به این ورزش بیشتر شده و علاقه‌مندان بسیاری شروع به تمرین کرده‌اند. هم
چنین گروه رها برای آشنا شدن مخاطبان با این ورزش به دعوت رییس کمیته ایروبیک حرفه‌ای
و مهارتی در مراسم افتتاحیه اولین دوره مسابقه ایروبیک حرفه‌ای کشور (۲۵ آبان ۱۳۸۵)
در ورزشگاه شهید چمران به ایفای نقش پرداختند. به مرور زمان گروه‌های دیگری در سطح ایران
شروع به فعالیت کردند که می‌توان به گروه‌های شفق، بن هدز، فراز اشاره کرد که گروه
شفق اولین همایش پارکور در تهران با حضور اکثر علاقه‌مندان به این رشته را در تابستان ۸۷
برگزار کرد. اولین دورهٔ مربیگری توجیهی پارکور در بهار ۱۳۸۸ توسط فدراسیون آمادگی
جسمانی و ایروبیک ایران به مدرسی خانم زینب دمیرچی برگزار گردید.
فلسفه پارکور
پارکور یک رشتهٔ ورزشی است، اما فلسفه‌ای با ارزش‌های خاص خود و برای آگاهی از
توانایی‌های خویشتن، مبارزه علیه خود و پرورش جسم و روح دارد. پارکور گذشته از یک
ورزش و هنر، یک شیوهٔ زندگی کردن و یک فلسفهٔ روزانه‌است. یکی از فلسفه‌های این
ورزش، اتکا به توانایی‌های جسمی و ذهنی افراد برای کمک کردن به کسانی است که
در شرایط خاصی قرار دارند. به همین دلیل است که در این ورزش خبری از مسابقه و
رده‌بندی ورزشکاران و غیره نیست، زیرا هر کسی تنها برای خودش و نه برای اثبات برتری
خود، تمرین می‌کند. بسیاری پس از آشنایی با پارکور، اصول آن را در زندگی خود نیز به کار
می‌برند. به کسانی که از اصول پارکور در زندگی خود بهره می‌برند «تراسور» گفته می‌شود.
هنر پشت سر گذاشتن کارای موانع، با به چالش کشیدن فیزیکی و جسمی خود باعث
می‌شود که با موقعیت‌های زندگی روزانه آسان‌تر کنار بیاییم. وقتی که یک مانع یا به عبارتی
وضعیتی دشوار در زندگی ما پدیدار شود، یک تراسور همانگونه که در پارکور یاد گرفته، سریع
و کارا بر آن غلبه می‌کند و بدون تغییر مسیر به راه خود ادامه می‌دهد. جدا از حرفه‌ای شدن
در حرکات، قسمت اصلی آموزش و تمرین صحیح پارکور، توانایی غلبه بر ترس و استفاده از آن
در زندگی است، چرا که ابتدا باید بتوان بر ذهن و تفکر خود چیره شد تا توانایی حرفه‌ای شدن
در پارکور در ما بوجود آید. کسانی که پارکور تمرین نمی‌کنند معمولا دربارهٔ آین موضوعات
چیزی نشنیده یا ندیده‌اند؛ در صورتی که به گفتهٔ بنیان‌گذار این هنر، «فلسفه» جزء
درونی پارکور است.
پارکور چه نیست؟
پارکور حرکات آکروباتیک، بدل کاری، رقص، حرکات احمقانهٔ بدون توجه به عواقب آن و
پرش‌های بلند بدون دلیل نیست. هم چنین پارکور «حرکت‌های دلخواه» نیست بلکه
مجموعه‌ای از حرکات از پیش تعریف شده و هدفمند است در پارکور خبری از مسابقه
و کل‌کل هم نیست. یک کمپین از یکم ماه مه سال ۲۰۰۷ توسط وبگاه رسمی پارکوربرای
حفاظت از پارکور و فلسفهٔ آن در مقابل مسابقه و رقابت آغاز شده‌است. اعضای این
کمپین اعتقاد دارند که «مسابقه» افراد را تحریک می‌کند که با دیگران برای رضایت
تماشاگران یا اثبات برتری‌های خود و یا احیانا سودهای مالی مبارزه کنند؛ در حالی
که در پارکور، افراد در کنار یکدیگر و فقط برای خودشان تمرین می‌کنند. پس پارکور
نمی‌تواند تبدیل به یک رشتهٔ مسابقه‌ای شود، مگر آن که اساس وجودی آن یعنی
«پرورش خود» نادیده گرفته شود.
تفاوت دو آزاد و پارکور
دو آزاد در ابتدا معادل انگلیسی واژهٔ پارکور بود، اما اکنون خود به عنوان شاخه‌ای مستقل
از ورزش شناخته می‌شود. دو آزاد در مقایسه با پارکور دارایی با جزئیات بیشتر است. حرکات
دو آزاد مانند چرخش‌ها و گردش‌ها برای خلاقانه‌تر شدن، زیبایی و جذاب شدن ورزش است
هدف پارکور رسیدن سریع و کارا و در مسیری مستقیم است، در حالی که دو آزاد هنر
حرکت کردن در محیط اطراف، به هر صورت دلخواه و در مسیر دلخواه است دوندگان آزاد
حرکاتی را تمرین کرده و به کار می‌گیرند که لزوماً برای غلبه کردن بر موانع انجام نمی‌شود.
مهمترین عنصر در دو آزاد، هارمونی بین دونده و مانع است و حرکات باید بدیع، زیبا و خلاقانه باشد.
حرکات
پارکور بر خلاف سایر ورزش ها،حرکت از قبل تعریف شده ی زیادی ندارد.هر مانع ،یک
رویارویی منحصر به فرد برای شخص است که بستگی به فیزیک جسمی و سرعت
شخص و زاویه ی رسیدن به مانع دارد.هدف پارکور ،ورزیده کردن جسم و فکر شخص است
تا بتواند در مقابل هر مانع ، عکس العمل مناسب را نشان دهد.تنها نکته این است
که اگر شما از نقطه "الف" به "ب" می روید قادر باشید از "ب" به "الف" نیز برگردید.
با این وجود از این رو گاهی حرکات پارکور را با توجه به شکل بدن نام گذاری می کنند .
محل تمرین بر خلاف بسیاری ورزش های دیگر پارکور تا کنون در زمین یا ورزشگاه
اختصاصی تمرین نمی‌شود ، البته تلاش هایی در این رابطه صورت گرفته است
تراسورها در محیط های شهری مانند سالن های ورزش ، پارک ها ،زمین های
بازی و سازه‌ها و ساختمان های رها شده تمرین می‌کنند که باعث به وجود آمدن
نگرانی هایی مانند تجاوز به حریم شخصی ،آسیب رساندن به اموال عمومی و
آسیب رسیدن به خود فرد و تمرین در مکان های نامناسب شده است. وسایل
و تجهیزات پارکور وسیله و تجهیزات خاصی احتیاج ندارد و تراسور ها معمولا لباس های
ورزشی یا معمولی سبک و راحت می پوشند . تنها چیزی که توصیه شده است
یک کفش ورزشی سبک با چسبندگی زیاد است . بعضی از تراسورها از مچ بند
برای محافظت از مچ هایشان استفاده می‌کنند . برخی نیز از دستکش های
نازک ورزشی برای حفاظت از کف دستهایشان استفاده می‌کنند که به علت
کم کردن چسبندگی و حس باعث موضع منفی بعضی از تراسورها می‌شود.
توصیه می شود که آماتور ها حتما از این وسایل استفاده کنند.
تفاوت بین پارکور با فری رانیینگ.
Free running در ابتدا معادل انگلیسی واژهٔ پارکور بود، اما اکنون خود به عنوان شاخه‌ای مستقل از ورزش شناخته می‌شود.
Free running در مقایسه با پارکور دارای حرکاتی با جزئیات بیشتر است. حرکات مانند چرخش‌ها و گردش‌ها برای خلاقانه‌تر شدن، زیبایی و جذاب شدن ورزش است.
هدف پارکور رسیدن سریع و کارا و در مسیری مستقیم است، در حالی که Free running هنر حرکت کردن در محیط اطراف، به هر صورت دلخواه و در مسیر دلخواه است.
دوندگان آزاد حرکاتی را تمرین کرده و به کار می‌گیرند که لزوماً برای غلبه کردن بر موانع انجام نمی‌شود.
مهمترین عنصر در دو آزاد، هارمونی بین دونده و مانع است و حرکات باید بدیع، زیبا و خلاقانه باشد.در درست بر خلاف پارکور نحوه عبور از مانع بسیار مهمتر از رد کردن آن است یعنی شما باید از زیبا ترین حرکات ممکن برای عبور از مانع استفاده کنید.
